Kroniek 1300-1399

1300	De Schiedammers kiezen de zijde van Graaf Jan II (van Henegouwen, van Avennes) in zijn strijd tegen Albrecht van Oostenrijk met Willem van Mechelen en Guido, graaf van Vlaanderen en Dampierre. Het gaat om het eigendomsrecht van het graafschap Holland.
25-07-1301	De Schiedammers krijgen van de graaf Jan van Avennes (financiële) hulp omdat zij in het afgelopen jaar veel geleden hebben in de strijd van de graaf tegen die van Vlaanderen. Zij krijgen wel te horen dat een koggeschip met 25 man hem ten dienste moet blijven staan.
1301	Schiedam levert 38 man waaronder een koggeschip met 25 man voor heervaart aan graaf Jan II.
13-1-1303	Graaf Jan II van Henegouwen stelt in een handvest dat al wie op dit moment poorter van Nieuwendam is, dit ook zal blijven onverschillig waar hij zijn goederen ook in bezit mocht hebben.
1303	In Schiedam wordt door jonker Willem, zoon van Graaf Jan II van Henegouwen, een leger gereedgemaakt voor de oorlog die Guido, Graaf van Vlaanderen en Dampierre tegen Willem's vader heeft uitgeroepen. Het leger bestaat uit een groot aantal schepen en manschappen dat vanuit Schiedam gaat proberen de door Guido bezette stad Zierikzee te bevrijden.
2-7-1304	Schiedammers graven een 'graft (gracht) in Dircs ambochte van Wassenaere'; Dirk verlangt daarvoor een schadevergoeding. Graaf Jan II neemt die voor zijn rekening.
22-8-1304	Graaf Jan II overlijdt, Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Willem III, ook wel Willem 'de Goede' genoemd.
1304	De oorlog tegen de Vlamingen wordt goeddeels vanuit Schiedam gestreden. De strijd verloopt echter ongunstig en ook Schiedam valt in handen van Guido. Maar niet voor lang want dan worden de Vlamingen door de mannen én vrouwen van Schiedam de stad uitgejaagd. Als er ook een Franse vloot onder admiraal Grimaldi vanuit de stad vertrekt voor de beslissende slag wordt Zierikzee eveneens ontzet.
22-11-1306	Schepenen en Raad van Schiedam brengen een keur uit en bezegelen dit met het stadszegel. Tussen 1286 en 1306 moet dit zegel gemaakt zijn. Het stuk uit 1306 is het oudste waarop dit zegel voorkomt. Het toont het beeld van een stad met wallen en poorten en bij de belangrijkste poort hangt het stadswapen: de Henegouwse leeuw met de geblokte schuinbalk.
1307	Graaf Willem III komt met twee koggeschepen van Dordrecht naar Schiedam en wordt daar met veel achting ontvangen.
1310	Graaf Willem III verleent bij handvest aan Schiedam de vrijheid tot het houden van een weekmarkt op maandag.
21-12-1310	Eerste vermelding van een spuisluis te Schiedam - in een verzoek van graaf Willem III om haar niet te beschadigen - alleen geschikt voor het spuien van Schiewater in de Maas. Naast deze spui wordt begonnen met het werk om een overtoom met windas te maken waarmee het mogelijk wordt schepen over de dam in de Schie te trekken.
1314	Ook Schiedammers zien een grote ster met een vurige staart; dit wordt als een slecht voorteken gezien. Daarna, in1316, kwam een grote hongersnood. (Zie 1316).
2-1-1315	Bisschop Guido van Utrecht, zoon van vrouwe Aleida, verklaart dat zijn moeder niet alleen het (St. Jacobs) gasthuis heeft gesticht, met goederen begiftigd en regels voor het huis heeft opgesteld, maar er ook een kapelanie heeft gesticht.
15-5-1315	Op de 15e van de Bloeimaand wordt het de inwoners van Schiedam bij handvest van graaf Willem III, op straffe van een boete van 10 pond verboden om op de jaarmarkt te vechten.
1316	Er heerst grote hongersnood in het land. Veel mensen sterven aan scheurbuik of blauwschuit. Het koren is zo duur dat veel mensen het niet kunnen kopen. Eén mud rogge kostte 60 Tournois. Normaal kost een mud rogge ongeveer 6 Tournois zeker als er een overvloedige oogst is. Velen denken aan de komeet met een vreselijk vurige staart die eerder zichtbaar is geweest. (Zie 1314)
17-1-1316	Graaf Willem III beveelt dat het gebied binnen de gracht (gegraven in het gebied dat aan Dirk van Wassenaar toebehoorde) voortaan tot het gebied van Schiedam zal behoren. Het gaat hier waarschijnlijk om het gebied in de omgeving van de Breedstraat en de Raam.
22-2-1317	Eerste vermelding van de aanwezigheid van Lombarden (een soort bankiers) in Schiedam als graaf Willem III borg staat met van Lombarden geleende 550 Hollandse ponden voor ene Hugo van Putte.
28-12-1317	Het stadsbestuur (de vroedschap) krijgt van graaf Willem III de vrijheid om in het stadsgebied accijns te heffen.
28-12-1317	Eerste vermelding van Schiedamse burgemeesters in een octrooi waarin graaf Willem III het recht verleend om accijns te heffen.
1318	Omdat er een overvloedige oogst is geweest, kost een mud rogge nog maar 6 Tournois.
1322	Vanwege de hoge waterstanden in de Maas en de Rijn, worden vanaf dit jaar de dijken sterk verhoogd.
21-4-1322	Het St. Jacobsgasthuis, tot dan toe ondergebracht in een huis genaamd Wildenberch of Weeldenburch bij of op de Korte Dam, krijgt het Vrederixhuys, beleend aan Jan de Keyzer, eveneens bij of op de Korte Dam, als onderkomen.
21-4-1322	Graaf Willem III bevestigt per brief dat hij instemt met de ruil van zijn huis 'Frederikshuise' voor het huis 'Weeldenburch'. Het Frederikshuise was geleend aan Jan de Keyzer. Weeldenburch behoorde aan de rentmeester van Zeeland.
1326	Het stadsbestuur huurt Weeldenburch van Willem III.
zomer 1327	Na een grote droogte ontlaadt er een zwaar onweer boven Schiedam, zodanig dat de Schiedammers hevig schrikken en hun huizen ontvluchten om in de kerk hun toevlucht te zoeken.
18-5-1328	Graaf Willem III beleent de gereedgekomen overtoom met windas - waarmee men schepen over de dam in de Schie kan trekken - aan de weduwe van Jan Keyser, in leven rentmeester in Zeeland. Zij krijgt tevens Weeldenburch te leen.
28-10-1328	Opnieuw een geweldig onweer boven de stad. Door het hoge water ontstaan er overstromingen met als gevolg veel schade aan huizen en dijken.
ca. 1330	De Poldervaart wordt gegraven en verbindt nu de Schie met de Maas. In het traject worden vijf uitwateringssluizen gebouwd, de Vrijenbanse, de Hof van Delftse, de Berkelse, de Kethelse en de Pijnackerse sluis. Vandaar de nog bestaande naam Vijf Sluizen bij de Nieuwe Maas op de grens met Vlaardingen.
25-4-1334	Graaf Willem III regelt bij handvest het overvaren (d.w.z.: het over de dam trekken van schepen en schuiten) te Schiedam.
1335	Algemeen wordt aangenomen dat de bouw van de huidige Grote of St. Janskerk in dit jaar is begonnen.
10-4-1336	Graaf Willem III verleent vergunning tot het graven (kanaliseren), uitdiepen en bekaden van de riviergeul, in de acten genoemd als 'eene Havene duere Vranckelandt'. Hiermee ontstaan de Lange Haven en het gedeelte van de Buitenhaven tot aan het latere Bakkershaventje. Overigens verwacht men hiermee te voorkomen dat de inham in de rivierdijk verzandt waarop tijdens het spuien de Schie uitstroomt naar de Maas.
29-5-1336	Gravin Margaretha van Henegouwen, dochter van graaf Willem III, verleent de stad het recht om een kosterij voor de nieuwe kerk te bouwen, een school en een makelaardij. Tevens mag men nieuwe accijnsheffingen invoeren. Er wordt verder bepaald dat een volwassen burger, die schuldig wordt bevonden aan doodslag, de helft van zijn bezittingen verliest en ter dood moet worden gebracht en dat de ouders van een kind dat op grond van doodslag eveneens ter dood moet worden gebracht, 10 ponden moeten betalen.
4-7-1337	In Schiedam wordt Willem van Oostervant, zoon van graaf Willem III, uitgeroepen tot graaf Willem IV van Holland.
1339	Schiedam krijgt de eerste Waag in de hal op de begane grond van het stadhuis.
april 1339	Op Pinksteravond krijgt Schiedam van Graaf Willem IV een biertol, waagpenningen en een korenmaat. In ruil hiervoor moet de stad er voor zorg dragen dat de graaf en gravin, zo zij in Schiedam verblijven en naar elders willen vertrekken een koggeschip met 25 man ter beschikking hebben.
9-5-1339	Van graaf Willem IV krijgen de De Schiedammers het recht om een sluis in de Schie te graven die de graaf de mogelijkheid biedt te allen tijde er met zijn oorlogsvloot doorheen te varen. De graaf benadrukt de nieuw aan te leggen sluis zo breed mogelijk te maken. Het uitdiepen van het buitendijkse water, zoals afgesproken op 10 april 1336, moet een nieuwe haven doen ontstaan (dat wordt de Lange Haven en een gedeelte van de Buitenhaven).
15-5-1339	Het uitdiepen van het buitendijkse water (zie 10 april 1336) waarbij de Lange Haven een gedeelte van de Buitenhaven zijn ontstaan, is gereed. Om de kosten te kunnen betalen krijgt de stad van graaf Willem IV enkele geldopleverende privileges zoals het recht om belasting te heffen op bier en granen, het heffen van sluis- en havengelden en het innen van waaggeld. Als tegenprestatie geldt de verplichting om de gebouwde sluis zo breed mogelijk te houden: de graaf moet er met zijn oorlogsschepen kunnen doorvaren.
15-5-1339	Graaf Willem IV verleent Schiedam het recht om belasting te heffen op bier en granen en daaruit de onkosten te dekken die het onderhoud van de havens met zich brengen. Ook het heffen van sluis- en havengelden behoren hiertoe, alsmede het waaggeld.
21-11-1339	Graaf Willem IV beleent Dirk van Mathenesse met het huis te Riviere en een stuk grond, groot 11 morgen en 4 honds, gelegen bij de Oude Dijk. (Daar het huis nu tot 1688 in leen blijft bij het geslacht Mathenesse, wordt er in latere tijden gesproken van de ruïne van Mathenesse.)
4-1-1340	Graaf Willem IV geeft aan de inwoners van Schiedam vrijheid van tol van al hunne goederen en beveelt al zijn tolgaarders van Holland en Zeeland hen vrij te laten varen.
9-6-1340	Graaf Willem IV verleent de bewoners van het dorp Rotterdam vergunning tot het maken van een open vaart van de Schie tot de Maas waarmee Schiedam als toegangshaven tot het Hollandse binnenland van zijn unieke positie wordt beroofd.
6-10-1345	Tijdens een veldslag bij Stavoren om Friesland te veroveren, lijdt het Hollandse leger van ridders, knapen en burgers onder aanvoering van graaf Willem IV van Avennes of Henegouwen een gevoelig verlies. De graaf sneuvelt en omdat hij geen kinderen heeft, sterft het huis van Henegouwen uit.
13-5-1346	Gravin Margaretha verleent als opvolgster van graaf Willem IV aan een aantal steden waaronder Schiedam, verschillende voorrechten. Onder andere worden de rechten geregeld van burgers die van een misdrijf worden beschuldigd.
28-5-1346	Gravin Margaretha erkent alle privileges die Schiedam van haar voorouders ontvangen heeft.
29-5-1346	Gravin Margaretha geeft Schiedam het recht een (parochie)school te houden.
2-8-1346	Gravin Margaretha geeft de Schiedammers het recht om rondom de stad vesten en grachten, als verdedigingswerken aan te leggen, op voorwaarde dat zulks wordt goedgekeurd door haar kamerling Willem van Duyvenvoorde. (Denk hierbij aan de Noordvest, Westvest, Vellevest en Broersvest.)
2-8-1346	Gravin Margaretha schenkt het marktveld (de Grote Markt) en alle ledige erven binnen de stad aan de poorters van Schiedam. Het is mogelijk dat tussen deze datum en 1400 op het marktveld een stadhuis is gebouwd.
4-9-1346	Gravin Margaretha beleent Daniël van Mathenesse met het huis te Riviere.
14-12-1347	Graaf Willem V verleent aan Daniël van Mathenesse vergunning om de 'Inlage' te bedijken. Het betreft hier het buitendijkse land ten zuiden van de Rotterdamsedijk. Het betekent het ontstaan van de Nieuw Mathenessepolder.
5-1-1348	Gravin Margaretha, gravin van Holland, Zeeland en de heerlijkheid Vriesland geeft deze gewesten aan haar zoon graaf Willem V met alle rechten en privileges zowel geestelijke als wereldlijke, voor hem en zijne nakomelingen en eeuwiglijk. Datum van ingang is 25 maart 1348 als het (op 5 januari geschreven) stuk in Geertruidenberg bezegeld en gegeven wordt.
1349	In Schiedam houden geselbroeders een processie-achtige optocht, met voorop een kruisdrager en daarachter de broeders die zichzelf geselen.
april 1349	Poorters uit Schiedam vechten bij Schoonhoven tegen de bisschop van Utrecht die Schoonhoven heeft ingenomen en in brand gestoken. Het wordt geen overwinning en velen worden gevangen genomen.
1350	Bijna de helft van het aantal inwoners van Schiedam overlijdt tengevolge van een pest-epidemie.
18-1-1350	Graaf Willem V die op 1-5-1348 de graafschappen Holland, Zeeland en West-Friesland van zijn moeder krijgt, verklaart dat de vrijheid van de stad Schiedam reikt tot de uiterste zijde van de gracht Kethel-waarts (is Noordvest- Vellevest)
23-5-1350	Schiedam sluit met vele edelen en steden een verbond. Het doel is om Gravin Margaretha te laten vallen en haar zoon, graaf Willem V te erkennen als landsheer. Zij zullen geen vrede maken met aanhangers van Margaretha maar hen het land uitzetten. Willem benoemt zijn broer Albrecht tot opvolger, zo hij kinderloos zou komen te sterven. (Uit deze twisten zijn de Hoekse en Kabeljauwse twisten ontstaan).
1351	De stad Delft protesteert tegen de werkzaamheden die naar verkregen recht van gravin Margaretha, in 1350 waren gestart en in 1360 voltooid werden met de aanleg van de Noordvest, Broersvest, Westvest, Vellevest met bijbehorende stadswallen.
1351	Het Huis te Riviere, dat in 1339 door graaf Willem IV aan Dirk van Mathenesse was beleend, wordt tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten door de inwoners van Delft zwaar beschadigd.
1351	Graaf Willem V van Holland laat Kasteel Spieringshoek, toebehorend aan Hugo van Spieringshoek, tijdens de Hoekse en Kabeljouwse twisten tot de grond toe afbranden.
5-9-1351	Schiedam, evenals andere Hollandse steden, wordt gehouden aan haar borgstelling voor graaf Willem V om aan Johanna van Valois, de weduwe van Graaf Willem III , de achterstallige douarie (weduwenuitkering) te betalen tot een som van in totaal 45820 guldens.
22-9-1351	Schiedam sluit met andere steden waaronder Vlaardingen, Delft, Dordrecht en Leiden een verbond om elkaar te beschermen tegen aanvallen van Hoeken. De stad benadrukt hiermede overgegaan te zijn van de Hoeken naar de Kabeljauwen.
23-12-1351	Schiedam krijgt het recht om een eigen wisselbank te openen hetgeen insluit dat er veel vreemde munten zijn en een omvangrijk handelsverkeer met vreemdelingen plaats heeft.
23-12-1351	Graaf Willem IV bepaalt dat de baljuw op de eerste dinsdag na 2 februari (= Maria-Lichtmis) de schepenen en de raden (= burgemeesters) benoemt.
1355	Er wordt een vest gegraven, later Broersvest genoemd, die loopt van de Schie naar de Rotterdamsedijk. Graaf Willem V wijst deze vest aan als oostelijke grens van het stedelijk rechtsgebied. Tevens herstelt men het Huis te Riviere dat nu, als leen van de graaf, wordt bewoond door Daniël van Mathenesse.
12-5-1355	Graaf Willem V verleent de inwoners van Schiedam een aantal rechten zoals: elke poorter die zijn lijf verbeurt, verbeurt daarnaast niet meer dan de helft van zijn goed. Bovendien zal hij stadsvrijheid hebben van de Schie tot de Rotterdamse Poort. Ook bevestigt hij alle eerder verkregen vrijheden en handvesten aan de stad verleend en belooft hij alle schade van doodslag, roof, brand, schatting enz. die tengevolge van oorlog zijn ontstaan, te zullen vergoeden. Tenslotte verbindt hij zich alle verouderde privileges op zijn kosten te zullen hernieuwen en bezegelen.
12-5-1355	De graaf verklaart dat het grootste gedeelte van de in 1350 begonnen stadsuitbreiding is gerealiseerd en dat al hetgeen dat binnen de stadsvesten ligt tot de 'stadsvrijheid' behoort .
13-5-1355	Vermelding van een molenwerf 'op de noordzyde van der Schie'.
13-5-1355	Dirk van Wassenaar verkoopt een stuk grond aan de stad dat aan de noordzijde van de Schie is gelegen. Het betreft een molenwerf (een eerste Noordmolen?)
13-5-1355	De graaf verkoopt de helft van zijn grond die door de stadsuitbreiding nu binnen de wallen aan de noordzijde van de Schie is gelegen, aan de stad.
2-7-1355	Graaf Willem V geeft aan Daniël van Mathenesse 27 morgen land in volle eigendom en 26 morgen land in leen tot opbouw van het in 1351 door Delftenaren zwaar beschadigde kasteel Huis te Riviere of Huis van Mathenesse. Van die opbouw komt overigens niets terecht. Wel wordt de stad versterkt door de aanleg van vesten en wallen
13-5-1356	Graaf Willem V verkoopt aan de stad Schiedam de helft van 7 morgen lands, gelegen aan de noordzijde van de Schie bij de vest voor honderd vijf en zeventig oude schilden.
27-2-1357	Hertog Albrecht van Beieren wordt in Schiedam uitgeroepen tot ruwaard, toeziener en beschermer van Holland als gevolg van het feit dat zijn broer Hertog Willem krankzinnig is geworden. Hertog Albrecht heeft om de gunsten van het volk te winnen vele handvesten en privileges aan poorters en burgers verleend waardoor hij de bijnaam de privilegekakker kreeg.
12-4-1357	Bisschop Jan van Utrecht doet uitspraak over de twist die tussen de geestelijken van Schiedam en Overschie gerezen was over de vraag tot welke parochie de bewoners van het Huis te Riviere (of Huis van Mathenesse) gerekend moeten worden. De bisschop bepaalt dat zij tot de parochie van Overschie behoren.
2-10-1357	De graaf verpacht aan Jan Catteborne voor het leven het recht een dobbel school (speelhuis) te exploiteren. Daarmee wordt het spelen in andere huizen verboden.
1359	Er wordt een gracht gegraven van de Rotterdamse Poort tot aan de oprijlaan van Mathenesse bij de Overschiese Poort.
8-11-1359	Dirk van Wassenaar doet afstand van alle rechten in het nieuwe stadsgedeelte ten noorden van de Schie.
1380	De St. Janskerk verwerft een bijzonder Mariabeeld. Het beeld is achtergelaten door een 'beeldemaker' op doorreis naar Antwerpen, maar eenmaal in Schiedam laat het beeld zich niet meer verplaatsen, zelfs niet door 20 sterke mannen...
18-3-1380	De vijfde dochter van Pieternel en Peter Jansz. wordt in Schiedam geboren. Ze krijgt de naam Liedwij of Lidwina en wordt later bekend als "die maghet van Schiedam" en sinds haar overlijden als heilige werd vereerd hetgeen bij pauselijk decreet (Urbanus VIII) in 1634 definitief werd bevestigd.
27-3-1383	Eerste vermelding van een stadspoort 'den poirthuyse, daer men te Rotterdamme waert gaet'. Waarschijnlijk waren de Kethelpoort, de Vlaardingerpoort en de Delftse of Overschiesepoort er toen ook al, als doorgang in de stadswallen.
27-3-1383	Vermelding van een 'moelenwerff' bij de Rotterdamse Poort aan het einde van de Broersvest, ongeveer waar nu de Koemarkt is.
4-12-1388	De Hoekse Jonker Frans van Brederode laat Cornelis van Treslong een succesvolle aanval op Schiedam uitvoeren.
1389	Willem V sterft, zijn broer Albrecht van Beieren wordt graaf van Holland.
8-9-1389	Hertog Aelbrecht van Beieren verleent Delft vergunning tot het graven van de Delfshavense Schie hetgeen de oorsprong van Delfshaven betekent (en de achteruitgang van Schiedam).
12-3-1390	Schiedam koopt de zandplaat De Noort van Pieter van Mathenesse om daarmee de verlenging van de Buitenhaven tussen de Bakkershaven en het Hoofd te realiseren. De aankoop dient dan ook om die zandplaat te doorgraven ten einde een goede haven te herkrijgen.
1392	Te Den Haag wordt Aleida van Poelgeest, de geliefde van Albrecht van Beieren, vermoord door Hoeken. Albrecht valt her en der versterkingen en kustdelen van Hoeken aan. Dit betekent dat de Hoekse en Kabeljauwse twisten weer oplaaien. Verscheidene Hollandse steden ondervinden er last van.
26-12-1392	Hertog Albrecht benoemt Willem Hendrixzoon tot stadsklerk.
23-9-1394	Hertog Albrecht verleent de stad het clerck ambacht, dat wil zeggen het privilege zelf een secretaris voor de stedelijke administratie te mogen aanstellen (vóórdien werd een secretaris altijd door de hertog zelf benoemd).
23-9-1394	Hertog Albrecht hernieuwt het uit 1346 daterende privilege van de stad om een parochieschool te mogen houden.
1395	Op de plaats die thans Oude Sluis heet, wordt een schutsluis gemaakt.
1395	Liduina, dochter van Pieternel en Peter Janszoon, valt bij het schaatsenrijden op het ijs en breekt enkele ribben. De val veroorzaakt na enige tijd een gezwel dat het begin werd van tientallen jaren lijden.
24-7-1397	Het buitendijkse land van Frankeland wordt door de graaf in leen uitgegeven aan Jonkvrouwe Heynric van Manderik.
26-9-1397	De graaf van Holland schenkt overtoom en windas aan Schiedam in erfpacht.
7-5-1398	Schiedam levert honderd gewapende mannen, vier timmerlieden, drie smeden en drie metselaars voor heervaart (een soort dienstplicht bij oorlog) aan de graaf.
2-10-1398	Jonkvrouwe Heynric van Manderik verwerft het buitendijkse Frankeland in vrij eigendom.
21-11-1399	Graaf Willem V beleent het huis te Riviere aan Dirk van Mathenesse.

> Startpagina > De Geschiedenis van Schiedam > Kroniek van Schiedam